Excursie naar Hoogstraten

Op zaterdag 30 september gaat de Heemkundekring op reis naar het Belgische Hoogstraten. Waarom juist naar Hoogstraten is een eenvoudig te beantwoorden vraag. Net als Anholt dat we eerder hebben bezocht, is Hoogstraten verbonden met de familie Salm-Salm. Lodewijk Karel Otto van Salm-Salm, die in 1753 heer van Loon op Zand werd, is in 1721 geboren op het kasteel van Hoogstraten. Er bestaat dus een band tussen Loon op Zand en Hoogstraten.

Het kasteel van Hoogstraten zullen we helaas niet kunnen bezoeken. Dat is tegenwoordig een gevangenis die alleen vanaf een afstand, vanaf de weg valt te zien. Er zijn echter andere bijzonderheden te bekijken die dit gemis verzachten. Hoogstraten werd in of kort voor 1212 als stad gesticht door de hertog van Brabant, net zoals Oisterwijk. Net zoals De Lind in Oisterwijk heeft de plaats een lange brede straat als centrum, met aan die straat een ruim opgezet begijnhof, een van de grootste bakstenen kerken van Europa, met een ruim honderd meter hoge toren en heel veel horeca.

Voorgevel van het museum

We beginnen ons bezoek aan Hoogstraten met een kop koffie waarna we het begijnhof bezoeken. Daar bevindt zich ook het stedelijk museum (ontstaan als heemkundemuseum). Dit mooie museum geeft een goede indruk van de geschiedenis van de stad en van de rijke archeologie van de omgeving. Hoogstraten ligt aan de Mark, die hier dichtbij ontspringt, en kent een gevarieerd landschap dat al vroeg in de prehistorie mensen aantrok. Momenteel is in het museum ook een informatieve tentoonstelling te zien over de kleding van vooral rijke mensen in het begin van de zestiende eeuw. In twee groepen worden we rondgeleid door het museum en door het begijnhof (met kerk). De ochtend sluiten we af met een lunchpauze.

In die periode rond 1500 was Hoogstraten een graafschap geworden en de bekendste graaf van Hoogstraten is Antoon de Lalaing die in de vaderlandse geschiedenis een belangrijke rol speelde. Hij was een van de opvoeders en raadgevers van de latere keizer Karel V en fungeerde ook korte tijd als stadhouder (‘vice-koning’) in de Nederlanden. Het waren Antoon de Lalaing en zijn vrouw Elisabeth van Culemborg die de enorme Catharinakerk lieten bouwen en zij liggen begraven in een erg mooie graftombe in het koor van de kerk. Ook lieten zij glas-in-loodramen voor de kerk maken en eikenhouten koorbanken met prachtig houtsnijwerk. Ook uit andere periodes bevat de kerk glas-in-lood, schilderijen en grafmonumenten, ook van Salm-Salm. We bezoeken de kerk in twee groepen met een stadsgids die ons rondleidt en uitleg geeft bij de kunstwerken. In deze kerk werden sinds de komst van de reformatie in de Meierij ook de Heilig Bloedrelieken uit Boxtel bewaard. Daarom kent Hoostraten ook nog steeds een H. Bloedprocessie.

Terwijl de ene groep de kerk bezoekt, bezoekt de andere eveneens met een gids het stadhuis dat naast de kerk staat. Beide gebouwen zijn werkstukken van de architect Rombout II Keldermans die onder meer ook werkte aan het Markiezenhof in Bergen op Zoom, de stadhuizen van Culemborg, Gent en Middelburg en het bischopshuis van de abdij van Tongerlo. In het stadhuis bevindt zich onder meer een bekend schilderij van Hoogstraten zoals de stad er in zijn gloriedagen halverwege de zestiende eeuw uitzag.

Na de rondleidingen verzamelen weer waarna de bus ons naar Wortel brengt. Bij het uitrijden van Hoogstraten vangen we dan een glimp op van het kasteel. In Wortel werd begin negentiende eeuw een ‘landloperskolonie’ gesticht, vergelijkbaar met Veenhuizen in Nederland. Hier werden landlopers ingezet om de uitgestrekte woeste gronden in de omgeving van Wortel te ontginnen en op de ontginningsboerderijen te werken. We leggen aan bij De Klapekster, een bezoekerscentrum dat is gevestigd in een voormalige landlopersboederij. De Klapekster biedt informatie over de kolonie, is vertrekpunt voor fiets- en wandelroutes in de omgeving, maar geeft ons ook de gelegenheid om af te sluiten met koffie (met gebak) of een Belgisch biertje.

We vertrekken uit Loon op Zand om 9.00 uur ’s morgens (opstappen bij De Wetering) en zijn rond 18.00 weer terug. Aansluitend op de ledenvergadering op 13 september is er een lezing (met plaatjes) als introductie op dit uitstapje naar Hoogstraten. De kosten voor de excursie (reis en gegidste rondleidingen) bedragen € 35,00 Per deelnemer. Ook niet-leden van de heemkundekring zijn welkom.

U kunt zich voor deelname aan de excursie vóór 23 september aanmelden bij de secretaris: secretaris@heemkundekringloonoptsandt.nl of via telefoonnummer 06-44416825.