Jaarboek Straet & Vaert 2024

Geplaatst op door

Frater Angelico van Puijenbroek (1910-1968) waarschijnlijk in het fraterhuis aan de Papenhulst te Den Bosch.

Foto: Archief Fraters van Tilburg, persoonlijk archief frater Angelico.

Deze vierenveertigste editie van het Jaarboek Straet & Vaert bevat vijf geïllustreerde artikelen.

In dit jaarboek sluit Jan van Iersel zijn drieluik af over burgemeester Mallens. Na het eerste deel ‘Van volontair tot burgemeester’ in 2022 volgde vorig jaar het tweede deel ‘Burgemeester in oorlogstijd’. In dit derde deel ‘Van burgemeester tot raadslid’ wordt een aantal vragen over de naoorlogse jaren beantwoord, met name waarom burgemeester Mallens en de beide wethouders werden gestaakt en waarom deze stakingsbesluiten weer ongedaan werden gemaakt, alsmede de hoofdvraag: waarom heeft Mallens ontslag genomen als burgemeester om vervolgens de ongebruikelijke stap te zetten om zijn politieke leven als raadslid voort te zetten? De schrijver laat het aan de lezer over om een eindoordeel te geven over Mallens als burgemeester van de moeilijke gemeente Loon op Zand voor, tijdens en na de oorlog. Maar in het nawoord eindigt hij toch met een persoonlijke stellingname over wat J.C. de Bont in 1998 in Strol Zaand als ‘de kwestie Mallens’ beschreef: ‘De man had beter verdiend.’

Klik hier om de volledige ‘ten geleide’ te lezen.

Straet & Vaert 2024 is verkrijgbaar bij Primera Loon op Zand, Primera Kaatsheuvel, Bruna Kaatsheuvel en via onze website voor EUR 19,50.

Het verschijnen van dit jaarboek is mede mogelijk gemaakt door een financiële bijdrage van onderstaande sponsors.

Vermeer Sierbestrating BV
Kasteellaan 22

Pannenkoekenrestaurant De Financiën
Kasteellaan 29

Bouwpartner Jac Klijn
Amerikastraat 18, 5171 PL Kaatsheuvel

Nick Paijmans Tuinaanleg en onderhoud
Tuinstraat 4

IJpelaar Holding BV 
Hoge Steenweg 97

Henk Bruurs Installatietechniek 
Willibrordusstraat 22

Thijsen BV
Ringbaan West 304, 5025 VB Tilburg

Gezellige foto-expositie 45 jarig jubileum HKK Loon op ‘t Sandt

Geplaatst op door

Als ik op zondagmiddag 23 juni de Venloene binnenwandel komt me al van verre een gezellig geroezemoes tegemoet. In de bibliotheek zijn her en der groepjes mensen geanimeerd met elkaar in gesprek. Als het niet bij een van de vele foto’s is waarop men zichzelf of anderen herkent (of juist niet), of een van de gebouwen en straten, dan is het wel aan de koffietafel. Het lijkt af en toe meer op een reünie dan op een expositie.

Ook de dag ervoor, op zaterdag, was er enthousiaste belangstelling voor de foto-expositie die de Heemkundekring Loon op ‘t Sandt had georganiseerd ter gelegenheid van zijn 45-jarig bestaan.

Het thema van de expositie was Loon op Zand, toen en nu. In ongeveer 120 foto’s werden de grote verschillen tussen het Loon van vroeger en van tegenwoordig in beeld gebracht, wat leidde tot heel wat ooh’s en aah’s.

Ook werden er filmpjes vertoond met bewegende beelden van vroeger waarbij bleek dat er met het geheugen van veel bezoekers nog niks mis is. De namen rolden over elkaar heen. Daarnaast was er voor de liefhebbers een prachtig memory-spel waarbij fotoparen van gebouwen en straten van vroeger en nu moesten worden gevonden. Erg leuk om te doen.

Even na 14 uur was de tentoonstelling die zaterdagmiddag geopend door Jan van Kempen, secretaris van Brabants Heem, die in zijn toespraak inging op de betekenis en de waarde van heemkunde. Hij maakte onder andere een vergelijking met de wortels van een boom. Zonder die wortels, kun je niet in het heden bestaan.
Aansluitend schetste de voorzitter, Kees Hesselmans, in het kort de geschiedenis en de activiteiten van de Heemkundekring Loon op ‘t Sandt. Beiden vonden een aandachtig gehoor in het publiek.

Grote dank gaat natuurlijk uit naar de Venloene en de bibliotheek voor hun gastvrijheid en medewerking. Fantastisch!

Met zo’n 100 bezoekers verdeeld over de twee dagen blikt de Heemkundekring tevreden terug.

Dank aan iedereen die deze expositie mogelijk heeft gemaakt en aan de totstandkoming ervan heeft bijgedragen.

Erna Hulsenboom,
namens het bestuur.

Jaarboek Straet en Vaert 2023

Geplaatst op door

De drieënveertigste editie van het jaarboek Straet & Vaert bevat zes geïllustreerde artikelen, waarvan er drie een thema uit de Tweede Wereldoorlog behandelen.

Na de landingen op de stranden in Normandië op 6 juni 1944 rukten de geallieerden razendsnel op naar het noorden. Begin september naderden ze de Nederlandse grens. Bij de Duitse bezetter sloeg de paniek toe. De MASt, het enorme munitiedepot dat tussen Loon op Zand en Kaatsheuvel lag, werd opgeblazen om te voorkomen dat de munitie in geallieerde handen zou vallen. Na de zware explosies bleef een grotendeels vernietigd munitiedepot achter. Voor de meeste omwonenden was de MASt tijdens de oorlog verboden terrein. Kort na de bevrijding werden er bouwmaterialen vandaan gehaald voor herstelwerkzaamheden in de dorpen. In die tijd keek men vooruit, men werkte aan de wederopbouw en er werd niet gepraat over de oorlog, laat staan over hoe de MASt er moest hebben uitgezien. Langzaam raakte het depot vergeten. Wat restte waren wat anekdotes en een enkele foto. Nu, bijna tachtig jaar na de oorlog, is er alsnog die interesse en de nieuwsgierigheid naar wat tijdens de Tweede Wereldoorlog voor omwonenden verborgen bleef. Hoe zag het depot er in die tijd uit? De reconstructie van de MASt, zoals beschreven in het artikel van Paul Faes, geeft een indruk van het munitiedepot in zijn operationele periode, zoals alleen de bezetter het heeft gezien.

Klik hier om de volledige ‘ten geleide’ te lezen.

Straet & Vaert 2023 is verkrijgbaar bij Primera Loon op Zand, Primera Kaatsheuvel, Bruna Kaatsheuvel en via onze website voor EUR 18,00.

Het verschijnen van ons jaarboek is mede mogelijk gemaakt door onze sponsoren:

  • IJpelaar Holding BV
         Hoge Steenweg 97
  • Henk Bruurs Installatietechniek
         Willibrordusstraat 22
  • Vermeer Sierbestrating BV
         Kasteellaan 22
  • Van Venrooij Interieurbouw BV
         Hoge Steenweg 17
  • Pannenkoekenrestaurant De Financiën
         Kasteellaan 29
  • Bouwpartner Jac Klijn
         Amerikastraat 18, 5171 PL Kaatsheuvel
  • Thijsen BV
         Ringbaan West 304, 5025 VB Tilburg
  • Nick Paijmans Tuinaanleg en onderhoud
         Tuinstraat 4

Open Monumentendag 2023

Geplaatst op door

Zoals elk jaar was ook dit jaar in het tweede weekend van september weer Open Monumentendag.

Het thema dit jaar was Levend erfgoed. Immaterieel oftewel levend erfgoed zijn de culturele gebruiken, tradities en ambachtelijke vaardigheden die mensen van huis uit hebben meegekregen, die zij zich eigen hebben gemaakt en die zij op hun beurt weer willen doorgeven. Dit immateriële erfgoed is – anders dan de stenen van een monument – voortdurend in beweging en verandert mee met de tijd én van beoefenaar tot beoefenaar.
In Loon op Zand waren zoals gebruikelijk het Witte Kasteel en de parochiekerk St. Jans Onthoofding opengesteld voor het publiek, hoewel niet echt tot het levend erfgoed te rekenen maar wel belangrijk voor ons dorp.

De kerk was open van 11.00 tot 17.00 uur waarbij het vanaf 12.00 uur weer mogelijk was om op elk heel uur de toren te beklimmen onder begeleiding van Erik Gelevert. Erik doet dit al  jaren met heel veel enthousiasme en dito kennis namens de Heemkundekring. Zijn publiek is steeds weer verrast en onder de indruk. Ook van zijn conditie ☺.

Voor de statistici onder de lezers: er waren in totaal 95 bezoekers, waarvan er 31 de kerktoren hebben beklommen.

Een extra dimensie dit jaar was een foto-expositie in de kerk over de restauraties van de kerk en de klokken. Onze leden Mari en Mia, lid van respectievelijk de fotowerkgroep en de activiteitenwerkgroep, hebben daarvoor de foto’s uitgezocht en afgedrukt. Samen met Sjef en James, beide ook lid van de activiteitenwerkgroep, zijn alle foto’s op expositieborden geplakt en in de kerk geplaatst. Pastoor Luijckx had verschillende kazuifels ter bezichtiging in de kerk opgehangen.

Voor belangstellende wandelaars lagen er in kerk en kasteel kopieën van de de attentiestenen-wandeling van Charles Aerssens.  Erna (bestuurslid en lid van de werkgroep activiteiten) had deze ter controle nagelopen en er een routebechrijving aan toegevoegd met als startpunten de kerk of het kasteel.

Verder moeten naast de hiervoor al genoemde personen natuurlijk ook vermeld en bedankt worden:  Inge Mols (parochiesecretariaat) voor het mede-openstellen van de kerk, Hannie de Wijs voor drank en hapjes en Sjef de Wijs, Hannie de Wijs, Anthony Maas, Ad Vermeer, James Hannam en Rianne van den Hout voor het ontvangen van de bezoekers in de kerk.

Het thema voor de Open Monumentendag 2024 is “Erfgoed van routes, netwerken en verbindingen”.

Peperstraten veel ouder dan verwacht

Geplaatst op door

Foto van de Kaatsheuvelse Peperstraat rond 1950
Foto van de Dr. Van Kesselstraat in Loon op Zand. Op deze plek staat op een kaart van
Hendrik Verhees uit 1772 de naam Peperstraat.

Het Geheim van de Peperstraten

Marja van Trier uit Loon op Zand startte in 2017 een onderzoek naar de herkomst van de vele Peperstraten in Nederland en België. Die zijn waarschijnlijk veel ouder dan tot nu toe aangenomen. Een groot deel van de Peperstraten dateert uit de Middeleeuwen.

In haar werk als theatermaker over landschapsgeschiedenis was Van Trier al verschillende keren in een Peperstraat terecht gekomen. Omdat de bestaande verklaringen voor die naam haar vaak niet erg aannemelijk leken, ontstond het plan om er een gedegen onderzoek naar te doen. Dat resulteerde in een aantal ‘Peperstraatvakanties’. Want niet alleen de informatie op schrift (en digitaal) is belangrijk, maar ook de onmiddellijke omgeving, hoogteligging, lengte en breedte van de straat doen ertoe, net als foto’s en informatie die alleen de ‘locals’ hebben. Tientallen mensen, verenigingen, heemkundekringen droegen informatie aan. Historici, archeologen en archieven die in coronatijd de tijd konden nemen om mee te zoeken naar de Peperstraten en andere pepernamen in Nederland, hielpen mee om zoveel mogelijk informatie boven tafel te krijgen. Daardoor ontstond langzaam een totaal andere kijk op veel van de pepernamen.

In Midden-Brabant komen en kwamen Peperstraten en vergelijkbare pepernamen voor in Cromvoirt, Kaatsheuvel, Loon op Zand, Nieuwkuijk, Oisterwijk en Tilburg. In Noord-Brabant komen tweeëntwintig pepernamen voor en in heel Nederland zijn tot nu toe 108 pepernamen gevonden. In augustus wordt het verassende resultaat van het onderzoek in boekvorm gepresenteerd.

Leden van de heemkundekring Loon op ’t Sandt kunnen voor 31 juli het boek met korting bestellen.  Het boek heeft een A 4 formaat. Vierkleuren druk met 256 bladzijden met honderden foto’s en kaartjes en een harde kaft. Tot 31 juli te bestellen voor 17,50 euro via [email protected]. Vanaf 1 augustus in de boekhandel voor 20,00 euro.

Marja van Trier, Het geheim van de Peperstraten. Loon op Zand 2023, 256 blz., ISBN  9789080539464

Wandelen door historisch Loon op Zand via app ‘izi TRAVEL’

Geplaatst op door

Een aantal jaren geleden heeft Heemkundekring Loon op ’t Sandt een wandeling langs 21 historische gebouwen opgezet. Deze wandeling is nu beschikbaar in de gratis izi.TRAVEL app (met dank aan Paul Kuijpers).
De izi.TRAVEL app biedt audiogidsen voor steden, musea en andere toeristische attracties. Zoals gezegd is deze app gratis te downloaden naar je telefoon. Zoek daarna naar ‘wandelen door historisch Loon op Zand’.

Veel wandelplezier

Attentiestenen

Geplaatst op door

Vanochtend werden de eerste van 10 attentiestenen in ons dorp gelegd. Ze liggen bij De Kiosk, de Pastorie, de Kerk, bij het Kasteel en ter hoogte van de Castellanie. Maandag volgt de rest.

Op de attentiestenen staat een oude foto van de locatie met informatie erbij. Heb jij ze al zien liggen?

Privacyverklaring

Geplaatst op door

AVGVanaf 25 mei 2018 is de AVG-richtlijn (Algemene Verordening Gegevensbescherming) op Europees niveau van kracht geworden.

Met deze nieuwe AVG ontkomt ook onze heemkundekring er niet aan naar alle leden, gezinsleden en anderen die op enigerlei wijze bij ons geregistreerd zijn, aan te geven welke persoonsgebonden gegevens zijn opgeslagen en waarvoor en hoe ze worden gebruikt.

Hoe onze heemkundekring daarmee omgaat is te lezen in de Privacyverklaring Heemkundekring Loon op ‘t Sandt die u vindt door op de link te klikken.

 

Kindercanon Loon op Zand

Geplaatst op door

Naar de KindercanonOp maandag 1 oktober 2018 is de Kindercanon gepresenteerd. Deze is in te zien op deze website.

Het was een leuke presentatie met grote inbreng van de kinderen van Basisschool De Start in De Moer. Marja van Trier heeft de kinderen laten zien hoe met deze canon de geschiedenis van onze gemeente meer is dan alleen een saai boekje en dat ook over de geschiedenis van de gemeente Loon op Zand veel te vertellen en vooral te beleven is. Iets wat in de landelijke geschiedenis niet of nauwelijks aandacht krijgt. Met een heuse brandblusoefening zoals dat ook gebeurde tijdens de grote dorpsbrand in 1737 waren de leerlingen actief betrokken bij een onderdeel van de geschiedenis.
Brandblusoefening 1700-1800
Heemkundekring Loon op ‘t Sandt heeft de canon op de website gezet en die is voor iedereen vrij toegankelijk. Op de voorpagina (https://heemkundekringloonoptsandt.nl/) vindt je diverse links die naar de canon verwijzen. De canon is, behalve in te zien, ook te downloaden en te printen, wat wel zo handig is als je ermee aan de slag gaat.